Dalinin Dehası - Asuman Portakal - Tudem Yayınları

Gerçeküstücülüğün dehlizlerinde “Dalice” öyküler...

Asuman Portakalın imzasını taşıyan Dalinin Dehası, Sürrealizmin ebedî kralı Salvador Dalinin sıra dışı yaşamından ve yirminci yüzyıl resim sanatına yön veren yapıtlarından izler taşıyan öykülere açılıyor. 

Daliyi kurgusuna yerleştirip ona ait özgün sözler eşliğinde anlatımını güçlendiren kitap, 1500den fazla eser veren sanatçının esin kaynakları ve yaratım süreci hakkında ilginç bilgiler paylaşıyor.     

Lorca, Breton, Freud, Picasso gibi kendi alanında öncü isimleri öykülerine konuk eden yazar, geçtiğimiz yüzyılın toplumsal, bilimsel, kültürel ve siyasi atmosferinin renkli bir panoramasını da çiziyor.   

“İnsanların ilgisini çekmek isteyen, onları kışkırtmalıdır,” diyen Salvador Dali, bilinçaltını görsel bir dille betimlemek için hangi sembollere sarıldı? Delilikle harmanlanmış dehasının ardında ne gibi sırlar yatıyordu? Eşinin hayatındaki rolü neydi? Kime duyduğu hayranlık sık sık kıskançlık krizlerine dönüşüyordu? Neden ölümsüzlüğün peşinde koşmaktan bir an bile vazgeçmedi?..

Dalinin Dehası, resimlerin canlandığı gerçeküstü bir evrene davet ediyor okurları. Asuman Portakal, Dalinin çizdiği beş farklı tablosundan ve Floridadaki Dali Müzesi tarafından hazırlanan Deepfake video enstalasyonundan esinlenerek kaleme aldığı bu öykülerinde, gerçeği büke büke kendi efsanesini yaratmış bir dehanın deliliğe kafa tutuşuna tanıklık ettiriyor. Fırçasıyla gördüklerinin âdeta fotoğrafını çeken Dalinin kâh tuvaline konan bir at sineği kâh özel tasarladığı şövalesi dile geliyor. Biricik eşi Gala ilham perisi olarak çıkıyor karşımıza. Sanatçı çocukluğu ile karşılıklı sohbet ederken, “görkemli bir uyku canavarı” beliriyor yanı başımızda. Hemen sonrasında Pasifikin derinlerinde yüzen Azulina Dalgıçları tarafından Bikini Atolündeki atom bombası denemelerine karşı yükselen protesto bayrağını görüyoruz. Bilinçaltının ve rüyaların coşkun denizinde batıp çıkarken, büyük ustanın sıra dışı biçimde aramıza geri dönüşüne şaşırıyoruz. Dehasının “antenleri” saydığı bıyıklarıyla karşımızda duran Salvador Dali hologramı, tüm heybetiyle ölümsüzlüğünü yeniden ilan etmek için sabırsızlanıyor...
 
Gerçekliğin sınırlarını zorlayan karmaşık figürlerle “bilmece resimler” yapan Salvador Daliyi daha yakından tanıtmak arzusuyla hazırlanan bu kitap, sanat tarihinin anlaşılması en güç ustalarından birini anlaşılır kılmakla kalmıyor, aynı zamanda çağımıza yakınlaştırarak gelecek üzerine gündüz düşleri de kurduruyor.

Dünya o kadar sıkıcı bir yer ki, iyi ki Dali var!